از هزاران سال پیش تا عصر حاضر، انسان‌ها از الیاف طبیعی و مصنوعی نخ می‌ریسیدند و پارچه می‌بافتند تا از آنها در دوخت لباس، کیف، کفش، وسایل خواب و… استفاده کنند.
امروزه شناخت پارچه‌ها بسیار اساسی است و خرید و استفاده از آن باید با تجربه و تخصص صورت گیرد؛ چرا که انواع متعددی از آنها موجود است و هر کدام برای مصرف خاصی بهتر و مناسب‌تر میباشد.
می‌توان گفت تقریبا همۀ پارچه‌ها از نخ هستند که الیاف آنها ممکن است منشا گیاهی (پنبه، کتان،کنف و…)، حیوانی (ابریشم، پشم و…)، معدنی (پنبه نسوز، شیشه و…) و یا مصنوعی (نایلون، داکرون، ترگال و… ) داشته‌باشد، اما در کشور ما پارچه نخی صرفا به پارچه‌هایی اطلاق می‌شود که نخ آنها از الیاف پنبه درست شده باشد. پارچه‌های نخی یا پنبه‌ای مطمئن‌ترین جنس پارچه هستند و از طرف دیگر به دلیل انتقال حرارت بدن، خنک می‌باشند. در این مقاله سعی می‌کنیم انواع پارچه نخی (پنبه‌ای) را معرفی کنیم.
بررسی پارچه نخی
- چیت: پارچه‌ای پنبه‌ای و بسیار سبک است که تراکم تاروپود آن پایین است و در مدل‌های طرحدار و ساده تولید می‌شود. این پارچه‌ها برای دوخت لباس‌های راحتی مردانه و زنانه مناسب هستند.
- چیت ویچی: پنبه‌ای و دورنگ است با طرح چهارخانه.
- زفیر: پارچه‌ای نخی شبیه به ویچی است با کیفیت بالاتر در الیافش.
- کرباس یا کرپاس: پارچه‌ای پنبه‌ای و سفید است. تراکم تار و پودش کم است، اما بسیار ضخیم و آهاردار است. به دلیل ضخامتش برای لباس مناسب نیست و مصارفی همچون لایی کت، دوخت کفن و… دارد.
- متقال: پارچه‌ای شبیه به کرباس ولی لطیف‌تر از آن است و تار و پود متراکمی دارد؛ از آنجا که متقال هم نسبتا ضخیم است، برای لباس مناسب نیست و استفاده‌اش در دوخت روبالشی و ملحفه است. متقال رنگ پذیری خوبی ندارد، به همین خاطر معمولا در رنگ‌های سفید و شیری عرضه می‌شود.
- شرتینگ: پارچه‌ای نخی که به متقال ظریف معروف است و نخ پود آن ظریف‌تر از نخ تارش است.
- چلوار: پارچه‌ای نخی (پنبه‌ای)، سبک و خنک است. انواع ساده و طرحدار دارد. در دوخت لباس بسیار پرکاربرد و مناسب است. مصرف دیگر این پارچه نخی در دوخت ملحفه و روبالشی است؛ درواقع چلوارهای سفید به دلیل تراکم تار و پود بالایشان، بیشتر برای دوخت روبالشی و ملحفه استفاده می‌شوند و در دوخت لباس کاربرد ندارند.
- مخمل: این نوع پارچه می‌تواند نخی یا ابریشمی باشد. بسیار لطیف است و پرزهای نزدیک به هم دارد که به یکسو خوابیده اند.
- مخمل نخی راه راه: پارچه‌ای است بسیار مقاوم و با دوام بالا در مدت زمان طولانی که معمولا از پنبه به دست می‌آید.
- مخمل کورد یا کبریتی: در بافت این پارچه نخی، دو دسته تار استفاده شده است. مخمل کبریتی نرم و محکم است و روی آن پرز دارد.
- ململ: پارچه‌ای نخی است که بسیار لطیف، نازک و غالبا سفید است. پارچه ململ در مصارف عمومی و صنعتی کاربرد فراوانی دارد.
- کلوکه: پارچه‌ای نخی میباشد که غالبا در دوخت چادر مشکی به کار می‌رود.
- آقبانو: پارچه‌ای نخی (پنبه‌ای) است که برای دوختن چادر و چارقد از آن استفاده می‌کنند.
- کریشه: پارچه‌ای نخی و سبک است و طرح‌های مختلفی از گل‌های برجسته دارد.
- دبیت: پارچه‌ای نخی میباشد که مرغوب‌ترین نوع آن علی اکبری است. ( حاج علی اکبر کسی بوده که سفارش تولید دبیت را به کارخانه‌های لندنی می‌داده است.) از دبیت برای آستر لباس یا رویۀ لحاف استفاده می‌شده است.
- تریکو: این پارچه را هم می‌توان پارچه‌ای نخی دانست هرچند که با خلوص متفاوتی از پنبه تولید می‌شود. تریکو معمولا برای دوخت تی‌شرت استفاده می‌شود.
- سویت شیرت اشتوف یا پلووری: نوعی تریکوی ضخیم یا ژرسه است که در بافتش از پنبه‌های مخلوط استفاده می‌شود.
- گاواردین: پارچه‌ای نخی و مرغوب است که از انگلستان وارد شده و برای دوخت لباس فرم و کت و شلوار مردانه بسیار مناسب و زیبا است.
- جین: پارچه‌ای از پنبه که معمولا سنگ شور شده و بافتی ناهموار دارد. جین بسیار مقاوم است . در همه جای دنیا از جین در صنعت مد و لباس استفادۀ زیادی می‌شود.
- دنیم: پارچه جینی است که فقط تارهایش رنگ شده باشد و پودهایش همچنان سفید باشند.
- دورس: پارچه‌ای نخی است. نسبت به دیگر پارچه‌های نخی ضخیم‌تر و مقاوم‌تر است و مصارفی چون دوخت گرمکن‌های ورزشی دارد. دورس دارای انواع دو نخ و سه نخ میباشد.
- گیپور: پارچه گیپور ترکیبی از نخ پنبه‌ای و ابریشم است که بافتی برجسته و ضخیم دارد و بیشتری کاربردش در دوخت لباس‌های مجلسی است.
- موسیلن: پارچه‌ای نخی، نرم و لطیف که از پنبه یا پشم تولید می‌شود.
- برزنت: پارچه‌ای ضخیم، مستحکم و یک دست میباشد. برزنت از پارچه نخی کرباس یا پلی استر است که با پلاستیک‌هایی مانند پلی اتیلن روکش داده می‌شوند و ضدآب هستند.
- باتیست یا پاتیس: پارچه‌ای نخی است. نازک و اعلاست و در رنگ‌های روشن تولید می‌شود.
- حریر یا موسلین نخی: پارچه‌ای نخی و نازک است که در رنگ‌های روشن به ویژه سفید تولید می‌شود و نور را از خود عبور می‌دهد.
- ارگاندی: پارچه نخی و نازک و ظریف است و نور از آن عبور می‌کند.
- زمزم: پارچه‌ای نخی تولید شده از پنبۀ مصری است. زمزم پارچه‌ای سبک وزن و لطیف است.
- کدری: پارچه‌ای لطیف که برای دوخت انواع لباس به خصوص لباس‌های زنانه و راحتی کاربرد دارد. کدری به دلیل خنک بودنش برای دوخت لباس تابستانه هم مناسب است.
- پارچه ارمک: پارچه‌ای نخی است که معمولا به رنگ خاکستری است و نخ‌های ضخیمی دارد.
- ملتون یا کرکی: یک پارچه‌ی پرزدار و ضخیم است و به خاطر پرزهایش نرم میباشد.
- پوپلین: پارچه‌ای نخی با ظاهری مستحکم است و در برابر رطوبت مقاومت دارد.
- وال: پارچه‌ای نخی با طرح منظم است که نور را از خود عبور می‌دهد.
- اتومان: پارچه‌ای نخی با ظاهری خشک است. تراکم تارهای آن بالاست و می‌شود آنها را دید.
- ریپس: پارچه‌ای نخی با ظاهری خشک است. تراکم پودهای آن بالاست و می‌شود آنها را دید.
- فینت: پارچه‌ای نخی و نسبتا محکم است. یک روی این پارچه پرزدار میباشد.
- داماسه: پارچه‌ای نخی با طرح‌های هندسی است.
- حوله‌ای: پارچه‌ای نخی، سنگین و ضخیم است که تا حد خوبی حرارت را در خود نگه می‌دارد.
- ارتشی: پارچه‌ای نخی با وزن متوسط است.پارچه ارتشی کج راه بافته شده است.
- تور: یک پارچه نخی سبک است که نور را از خود عبور می‌دهد و زبر میباشد.
